تأثیر منبع نیتروژن بر ویژگی های رشدی، میزان کلروفیل و غلظت برخی عناصر غذایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) در سیستم کشت بدون خاک

سابقه و هدف: ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی یکساله، معطر، علفی و متعلق به تیره نعناع است که به عنوان سبزی تازه و نیز به‌طور سنتی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مصرف می‌شود. تغذیه گیاه یکی از عوامل مهمی است که بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاهان اثر می‌گذارد. نیتروژن یکی از مهم‌ترین عناصر غذایی برای رشد و نمو گیاه است. گیاهان می‌توانند نیتروژن را به‌صورت نیترات یا آمونیوم جذب کنند و نسبت نیترات به آمونیوم مورد نیاز برای جذب و رشد بهینه برای هر گونه گیاهی متفاوت است. این آزمایش به منظور بررسی تأثیر نسبت‌های مختلف نیترات به آمونیوم بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و غلظت عناصر غذایی در گیاه ریحان در شرایط کشت هیدروپونیک انجام گرفت. مواد و روش‌ها: به منظور مطالعه اثر نسبت‌های مختلف نیترات به آمونیوم (100:0، 75:25، 50:50، 25:75 و 0:100) بر گیاه ریحان در سیستم کشت هیدروپونیک، یک آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. برای ارزیابی ویژگیهای رشدی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ‌ها، تعداد و طول شاخه‌های جانبی، وزن تر و خشک برگ‌ها، ساقه‌ها و ریشه‌ها)، میزان کلروفیل و غلظت عناصر (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، مس، منگنز و روی در برگ‌ها و ریشه‌ها)، نمونه‌برداری از گیاهان در مرحله گلدهی انجام شد. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص‌های رشدی گیاه (نظیر تعداد برگ‌ها، تعداد و طول شاخه‌های جانبی، وزن تر و خشک برگ‌ها، ساقه‌ها و ریشه‌ها) و شاخص کلروفیل (SPAD) به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر نسبت‌های مختلف نیترات به آمونیوم قرار گرفت. نسبت‌های مختلف نیترات به آمونیوم اثر معنی‌داری بر ارتفاع گیاه، قطر ساقه و سطح برگ نداشتند. با افزایش غلظت آمونیوم در محلول غذایی شاخص‌های رشدی و میزان کلروفیل کاهش یافت و برای اکثر شاخص‌های رشدی و میزان کلروفیل، نسبت 75:25 نیترات به آمونیوم مناسب‌ترین تیمار بود. همچنین غلظت نیتروژن، فسفر و مس در برگ‌ها و پتاسیم، آهن، منگنز و روی در برگ‌ها و ریشه‌ها به-طور معنی‌داری تحت تأثیر نسبت‌های نیترات به آمونیوم قرار گرفت. با کاهش نسبت نیترات به آمونیوم مقادیر نیتروژن، فسفر، آهن و روی در برگ‌ها افزایش یافت در حالی‌که مقادیر پتاسیم، مس و منگنز برگ‌ها و پتاسیم، آهن و منگنز ریشه‌ها کاهش یافت. نتیجه‌گیری: یافته‌های این تحقیق نشان داد که گیاه ریحان برای رشد مناسب به غلظت‌های پایین‌تری از آمونیوم در محلول غذایی نیاز دارد. بنابراین محلول غذایی شامل نسبت 75:25 نیترات به آمونیوم برای تولید گیاه ریحان تحت شرایط کشت هیدروپونیک توصیه می-گردد. واژه‌های کلیدی: آمونیوم، ریحان، عناصر کم‌مصرف، نیترات، هیدروپونیک